IsiXhosa lolunye lweelwimi zaseMzantsi Afrika ezingundoqo nezaziwayo. Sithethwa ngabantu abaqikelela kwi-7.6 sezigidi okanye i-18% lwabemi baseMzantsi Afrika luphela, ngakumbi kwiphondo leMpuma Koloni neleNtshona Koloni eMzantsi Afrika. Njengazo zonke iilwimi zesiNtu, isiXhosa lulwimi oluhambisana kakhulu nezandi ezenziwa ngamagama.